Het begint allemaal met motivatie en een idee. Of iets dat je tot handelen aanzet. Maar de aanleiding is op zichzelf nog niets. In gedachten is het makkelijk boeken schrijven en kunst maken.
Schrijven en kunst maken
Wanneer je begint ligt alles nog open, een leeg vel papier, een wit doek. Je kunt nog alle kanten op. De aanleiding is als een kompas in het maakproces. Gaandeweg ontstaan nieuwe ideeën en verken je onontgonnen gebied.
Zonder richtingsgevoel ben je stuurloos. Ronddwalen kan leuk zijn, maar ook vrijblijvend en nietszeggend. Steeds kom je weer uit op dat pleintje met het bankje en de kastanjeboom. Weinig nieuws onder de zon.
Maar linea recta de uitgestippelde route volgen naar de van te voren vastgestelde bestemming levert ook weinig verrassends op. Beter weet je waar je bent en waar je heen wilt en sla je soms een zijpad in.
Want de motivatie om iets te maken is geen geïsoleerd vaststaand gegeven. En de uitvoering van een stappenplan zuigt alle lucht tussen de regels weg. In een procedure is weinig ruimte voor onverwachte invallen, nieuwe associaties en andere inzichten.
Toch stelde Arnon Grunberg 7 basisregels voor het schrijven van een Voetnoot op. Deze regels kunnen je ook helpen bij het maken van kunst. Lees hieronder mijn aangepaste versie:
Basisregels voor het maken van kunst
- Zonder vrijheid geen kunst. Vrijheid is kiezen en elke keuze is ook een beperking. Net als het aantal woorden, zijn de afmetingen en de eigenschappen van het materiaal beperkend. Alles kan, tot op zekere hoogte.
- Wees oprecht in je motieven om iets te maken en in de uitvoering daarvan. Maak het niet mooier of lelijker dan het is. Het is wat het is, het heeft genoeg aan zichzelf.
- Stel jezelf de vraag: ‘Voor wie maak je dit? Voor je moeder?’ Denk niet na over de mogelijke reacties van anderen. Je hebt niets te verliezen. Niets hoeft, alles kan. Dat is een opluchting.
- Maak kunst met overgave, zonder reserves. Als je niet weet waarom je iets maakt, maak het dan niet. Je bent verdwaald en verloren, volg het kompas van motivatie.
- Het gaat in kunst niet om gewichtigheid, eerder om gewichtloosheid. Dat wil niet zeggen dat kunst luchtig is.
- Het kunstwerk spreekt voor zich, laat het praten. Klets er niet doorheen en hou die tolk op afstand.
- Houd rekening met vooroordelen en desinteresse. Verwacht gezeur, afkeuring of helemaal geen reactie. Hoop op liefde. Klaag niet en ga verder met je werk.
Bonus:
Vraag jezelf altijd af of regels samengaan met autonome kunst.
Disclaimer:
De basisregels kunnen het schrijf- en creatieproces ondersteunen, maar zijn geen formule voor goede resultaten. De behoefte aan regels is een verlangen naar overzicht en controle.
De eerste versie van deze tekst schreef ik in 2022 voor Hergens.net
Meer lezen over creativiteit? Lees ook over de Dierlijke drang tot creatieve expressie
De 7 basisregels voor het schrijven van een Voetnoot van Arnon Grunberg
- Vrijheid maakt het schrijven moeilijk. Beperkingen helpen de schrijver. De eerste beperking hebt u al binnen. De Voetnoot mag niet langer zijn dan 149 woorden. Nu wordt alles makkelijk.
- Wees eerlijk. Het particuliere is geen teveel aan eerlijkheid maar juist een gebrek eraan. Niets ontziende eerlijkheid is altijd universeel.
- Denk niet: wat zullen mijn ouders, kinderen, buren, collega’s, vrienden, minnaressen en minnaars denken. Schrijf alsof u verloren bent. U bent ook verloren. Dat is een opluchting.
- Schrijf, zelfs al schrijft u hierna nooit meer, alsof uw leven ervan afhangt. Dat doet het namelijk. Als niet, waarom schrijven?
- Verwar de dood niet met ernst. De belangrijkste reden om te lachten is de nabijheid van de dood.
- Neem de relativering serieus.
- Houd rekening met onverschilligheid en afwijzing, verwacht haat, hoop op liefde. Klaag niet. Schrijf verder.
7 basisregels voor het schrijven van een Voetnoot, Arnon Grunberg (Volkskrant, 26 april 2018).
